Δευτέρα 16 Ιουλίου 2018

Ένα μεγάλο ευχαριστώ!

Αγγέλα Γαβρίλη, Τζούλυ Σούμα, Αννίτα Λουδάρου























Αγγέλα Γαβρίλη (ποιήτρια), Τζούλυ Σούμα (ηθοποιός), Αννίτα Λουδάρου (συγγραφέας).
Για την υπέροχη παρουσίαση του βιβλίου μου, την ξεχωριστή απαγγελία των ποιημάτων μου, για την τιμή που μου κάνατε, ένα μεγάλο  ευχαριστώ αγαπημένες φίλες.

κωπηλάτης του καιρού” , Παρουσίαση.
(Πολυχώρος 24 γράμματα, Χαλάνδρι, Αθήνα 21.6.2018)


«Ό,τι που θέλω να αναστήσω είναι η άταφη σιωπή»

Η πρώτη μου γνωριμία με την ποιητική του Ευάγγελου Ρήγα έγινε με την δεύτερη προσωπική συλλογή του και στάθηκα σε δύο σημεία που κατά την εκτίμησή μου αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της στον «Κωπηλάτη του Καιρού». Το πρώτο είναι από το βιογραφικό του και έγινε και ο τίτλος αυτής της παρουσίασης: «Ό, τι που θέλω να αναστήσω είναι η άταφη σιωπή» και το δεύτερο ο στίχος «Για μένα / Εσύ χρεώθηκες τη βρώμικη δουλειά σαν τον Χριστό», που ο ποιητής απευθύνει στον Ποιητή («Συγχώρα με»).

Κάθε ποιητική έχει τα δικά της υλικά, τη δική της αισθητική, το δικό της περιεχόμενο. Τη δική του ο Ευάγγελος Ρήγας τη χτίζει με σύμβολα, επιλεγμένα είτε συνειδητά δουλεύοντας το υλικό του είτε προερχόμενα από το υποσυνείδητο: η σιωπή, το αίμα, το νερό σε διάφορες μορφές, κυρίως η θάλασσα και το ταξίδι σε αυτήν, ο διάπλους. Ο έρωτας επίσης κυριαρχεί, περισσότερο ως νοσταλγία και ως απουσία, από εκείνες τις απουσίες όμως που είναι απτές, σχεδόν σωματοποιημένες.

Ήδη από το άνοιγμα του βιβλίου, γίνεται λόγος για μία σιωπή στοιχειωμένη αφού έμεινε άταφη, επειδή περιέχει εκείνα που δεν ειπώθηκαν άρα δεν μπορεί να βρει ανάπαυση. Η σιωπή αυτή στην οποία συνεχώς επανέρχεται στους στίχους του, είναι επίσης σχεδόν υλοποιημένη, σαν βαρύ πέπλο που πέφτει στην καρδιά, σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής: τις καταπίνει μέσα της, σαν κουκούλι που κλείνει όχι την κάμπια, αλλά την πεταλούδα. Ο συνδυασμός της σιωπής με το αίμα, δείχνει πόσο είναι επώδυνη είναι η φύση της. Το αίμα όμως είναι όχι μόνο πόνος, αλλά και τίμημα που πληρώνεις για να είσαι ζωντανός. Το αίμα είναι το αντίδοτο της σιωπής στην ποίηση του Ευάγγελου Ρήγα.

Και εδώ έρχεται ο κλήρος του ποιητή, η «βρώμικη δουλειά»: είναι εκείνος που προσπαθεί να δώσει διέξοδο στις φωνές τις εγκλωβισμένες μέσα στο κουκούλι της σιωπής, να τις ελευθερώσει δια της ποίησής του από τη σιωπή την προσωπική, τη συναισθηματική αλλά και την κοινωνική. Και πράγματι, αν κοιτάξουμε μέσα και γύρω μας, παρά τον θόρυβο και τη φασαρία και τις φωνές και τις φωνασκίες, η σιωπή για εκείνα που πραγματικά έχουν σημασία, απλώνεται σαν επιδημία και καλύπτει τα πάντα.

Και ο έρωτας, όπως τον συναντάμε στους στίχους του, ας είναι μακρινός, δύσκολος, απών, είναι αυτός που κρατά την καρδιά ζωντανή, σαν τη φιάλη οξυγόνου για εκείνον που δεν μπορεί να ανασάνει. Ακόμα και ο ίσκιος του έρωτα, η ανάμνησή του, είναι κάτι πολύ περισσότερο, και πολύ ανώτερο, και πολύ ισχυρότερο ως ζωτική δύναμη, από μία άδεια καρδιά. Διότι «Κόλαση είναι η άδεια καρδιά», για να θυμηθούμε τον Χαλίλ Γκιμπράν. Εξ ου και ο ποιητής στην παρούσα συλλογή είναι αγκιστρωμένος στον έρωτα, όπως ο ναυαγός σε μία σανίδα σωτηρίας. Και είναι πλήρης γιατί η καρδιά του δεν είναι άδεια.

Η ποίηση του Ευάγγελου Ρήγα είναι εσωτερική, χαμηλών τόνων, εξομολογητική. Αυτό που προσωπικά κρατώ, στην πρώτη μου ανάγνωση, και μία πρώτη ανάγνωση σίγουρα ποτέ δεν αρκεί για την ποίηση, είναι η αυθεντικότητα της φωνής: ποίηση από καρδιάς, από έναν άνθρωπο που είναι μέσα στη ζωή, για εκείνους που επίσης είναι μέσα στη ζωή. Ποίηση πραγματική, ας ακούγεται οξύμωρο, με ρίζες αλλά και ορίζοντες…


Για το κλείσιμο αυτής της παρουσίασης, ένα από τα ποιήματα της συλλογής το οποίο ξεχώρισα:

Κομμένα σχοινιά

Προσπαθείς να δέσεις τα λόγια σου σφιχτά
το ένα δίπλα στο άλλο
να γίνεις πιστευτός
Μα είναι τόσο λεπτό το σχοινί της προδοσίας
που σπάζει αμέσως
Έτσι χρησιμοποιείς την αλήθεια
Πολλά κομμένα σχοινιά
πλεγμένα σε ένα


Αγγέλα Γαβρίλη, Συγγραφέας – ποιήτρια




Σε μια παρουσίαση ποιητικής συλλογής, το σημαντικότερο είναι η γνωριμία με την  ποίηση, Έτσι κι αλλιώς είναι απολύτως αδιάφορη η ηλικία, το φύλο, η εθνικότητα του ποιητή. Η γνωριμία με την ποίησή του είναι αυτό που ενδιαφέρει και αυτή γίνεται πάνω στη γεωγραφία του στίχου. Από εκεί και πέρα όλα είναι εμβάθυνση αυτής της γνωριμίας.
Στην ποίηση του Ευάγγελου Ρήγα συνάντησα όλα αυτά που καθιστούν την ποίηση μια υπόθεση κοινωνική. Ποιήματα που δεν κλείνουν αλλά  ανοίγουν δρόμους. Μπορείς να τα φανταστείς να γίνονται μικρά μονόπρακτα στο θεατρικό σανίδι ή να μετουσιώνονται σε λογοτεχνικές αφηγήσεις. Δεν είναι εσωστρεφείς, κρυπτικές αφηγήσεις που αποσκοπούν να ενισχύσουν τις εσωτερικές αμυντικές διεργασίες. Ο Ρήγας κυριολεκτεί περισσότερο από την κυριολεξία. Με την ποίηση του κουβαλά περισσότερα φορτία απ' όσα είναι από την αρχή ορατά. Δεν δημιουργεί απλά εικόνες. Θέτει προϋποθέσεις και όρους στις εικόνες που δημιουργεί. Όρους σκηνοθεσίας, όρους ευκρίνειας και μεταμόρφωσης. Γράφει στο ''Για να αντέξουμε'':

 ''Για να αντέξουμε
  χωρίσαμε το χρόνο σε κομμάτια
  Την ίδια την ζωή μας χωρίσαμε
  σε μικρά ταξίδια
  και τα είπαμε χρόνια.''

Ο κωπηλάτης του καιρού με το δικό του τρόπο συνδιαλέγεται με το χρόνο την ίδια ώρα που κωπηλατεί στην άχρονη και αταξική θάλασσα των συναισθημάτων  περνώντας  από βλέμμα σε βλέμμα και από ανάγνωση σε ανάγνωση.
Ο κωπηλάτης μετρά μαζί σου όσα έφυγαν και όσα προσδοκάς ή φοβάσαι πως θα έρθουν. Αναμετριέται τίμια με την εικόνα της "αγαπημένης" αλλά ακόμα πιο τίμια με την εικόνα της "αγαπημένης" όπως την έφτιαξες εσύ ο αναγνώστης στην σκέψη σου αφού έτσι κι αλλιώς στη ζωή αυτό που αγαπάμε στον άλλο είναι αυτό που εμείς νομίζουμε πως είναι και όχι αυτό που πραγματικά είναι. Ο κωπηλάτης νοσταλγεί μια άλλη ζωή πολύ πιο ανθρώπινη απ’ αυτή που ζούμε. Ο κωπηλάτης μιλά για όλα αυτά που δεν μπορούν να ειπωθούν παρά μόνο με την ποίηση. Μια ξεχασμένη ακροθαλασσιά οι στίχοι του , απάνεμη από τον εδώ και τώρα χρόνο μας.

Στην Αγαπημένη γράφει:

Να διασχίζω
Να 'χει καιρό
Να ταξιδεύω με όλες τις θάλασσες.
Αγκαλιά με την ορφάνια των ματιών σου.
Να διασχίζω τις γραμμές του θριάμβου.
Μολυβιά το κορμί.
Πόση αγάπη μπορεί να χωρέσει
μια καρδιά στο χαρτί ;

Η ποίηση του Ε. Ρήγα είναι ποίηση της εμπειρίας. Το ταξίδι γίνεται ποιητικός χώρος και η θάλασσα ουτοπία. Αναφορές στα απολύτως ανθρώπινα, του έρωτα, της υπαρξιακής μοναξιάς, των χρόνων του ανθρώπου. Πορτρέτα άγνωστων αλλά τελικά γνωστών σε όλους ανθρώπων. Μέσα στον κωπηλάτη ο ποιητής μοιάζει να σβήνει τον εαυτό του. Στο ''Αίμα'' ψάχνει για ίσκιους μέσα στα γεγονότα. Έρχονται οι στίχοι πάλι στο μυαλό ζητώντας μας να σκεφθούμε ξανά όσα ξεχάσαμε. Να ξαναδούμε τι μπορεί να σημαίνει η ζωή κι εμείς μέσα σ΄ αυτήν.

''Για πόρνες γράψε, γι’ αυτά που έζησες
Για πόρνες  γράψε, για φυλακισμένους, για άστεγους,
Απόκληρους,
για πρόσφυγες που γνώρισες,
για τις ψυχές που κλείνουν μέσα τους,
τον πόνο και της καρδιάς το βάσανο.
Γράψε και διάβαζε
Μόνο για αυτούς, μόνο αυτούς
Η ύπαρξη στο ακρωτήρι του βυθού κάνει σινιάλο.''

Εδώ σ' αυτό το σημείο νομίζω αξίζει να αναρωτηθούμε γιατί κάποιος να θέλει να γράψει ποίηση. Σίγουρα όχι για να συστηθεί σε κάποιον που πρωτογνωρίζει και να πει'' Γεια σας, είμαι ο Ευάγγελος Ρήγας, είμαι ποιητής''. Όχι γιατί δεν το θεωρεί σημαντικό, ούτε γιατί δεν είναι ικανοποιημένος από την ικανότητα του αλλά γιατί ακόμα και σήμερα η φιγούρα του ποιητή ακολουθείται από κοινωνικά κλισέ και στερεότυπα.  Ο ποιητής ακόμα και στις μέρες μας θεωρείται ονειροπαρμένος, παράξενος, ένας άνθρωπος που ασχολείται με κάτι ομιχλώδες, ιδιόρρυθμο, φθάνουν ακόμα σε περιπτώσεις να το θεωρούν αλκοολικό. Έτσι εξηγούν  οι άνθρωποι όσους διαφέρουν. Κι ας έχουν προηγηθεί γενιές ολόκληρες σπουδαίων ποιητών  που άλλαξαν στις εποχές τους την εθνική μας αφήγηση και θεμελίωσαν μια νέα αισθητική. Ποιητές που τους συναντάς από τα θέματα των Πανελληνίων και τους λόγους που εκφωνούνται  στις σημαντικές εθνικές στιγμές, έως τις αναρτήσεις το fb. Ευτυχώς στη πράξη όλα αυτά τα μυστηριώδη δεν συμβαίνουν στη ζωή ενός ποιητή. Ο ποιητής τρώει, κοιμάται  και πίνει όπως κάθε  άνθρωπος. Ακολουθεί μόνο τη δική του γλωσσική δίαιτα που αφορά και τα  δικά σου γαστρικά υγρά.  Ο αληθινός ποιητής δεν διαβάζει ποτέ τα ποιήματα του με στόμφο. Τα διαβάζει απλά, με την κανονική του αναπνοή, σαν να μιλά στο φίλο του.

Ο ποιητής γράφει για να γράφει. Γράφει σαν να αναπνέει. Γράφει για να αναπνέει. Γράφει για να χτίσει , για να οικοδομήσει ένα κόσμο καλύτερο απ’ αυτό που μας περιβάλλει. Γιατί η αγάπη  για κάτι μεταδίδεται  πιο εύκολο ακόμα και από την διδαχή.

''Όταν σκύβεις πάνω από ένα άδειο χαρτί είσαι όπως τυφλός που κρατάει το μπαστούνι του. Μια διαδρομή βημάτων ανάμεσα στο παιχνίδι της αθωότητας και στο βάσανο της αστάθειας. Ξεφλουδίζεις τις μέρες σου σ΄ ένα έναρθρο αγκομαχητό.
Αυτή την ποίηση που ξεφεύγει που ξεφεύγει από τη γραμματική και το συντακτικό των ημερών, των βιβλίων, των περιοδικών. Μια ποίηση που βγαίνει από το αίμα, γίνεται λέξη, στίχος και ξαναγυρνά στο αίμα για να
συνεχίσει το ταξίδι.
Το υπαρξιακό αυτό συναίσθημα που αποφεύγει την ερώτηση '' Τι είναι ποίηση''. Το αφηρημένο σκάλισμα της μνήμης. Το δροσερό νεράκι που πέφτει να σε δροσίσει την ώρα που καίγεσαι.'' Γράφω στο Τράνζιτ.

Γι’ αυτή την αναπνοή που φέρνει η ποίηση στη ζωή μας, για το κάθε τραύμα που μπορεί να επουλώσει και την κάθε ρωγμή που μπορεί να κλείσει, σαν μια πράξη βαθιά επαναστατική , σας συστήνω να διαβάζετε καλή ποίηση.  Για αυτό σας παρουσιάζω σήμερα τον ''Κωπηλάτη του καιρού'' και σας συστήνω να το διαβάσετε.

Αννίτα Λουδάρου, Συγγραφέας, Ψυχαναλύτρια, Μέλος ελληνικής εταιρείας ομαδικής & οικογενειακής ψυχοθεραπείας


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου